1. Tło i powstanie ESRS

Wraz z przyjęciem dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) Unia Europejska postawiła sobie za cel ujednolicenie i uszczegółowienie zasad raportowania niefinansowego (ESG). Choć wcześniej funkcjonowała tzw. Non-Financial Reporting Directive (NFRD), uznano ją za niewystarczającą wobec rosnących potrzeb informacyjnych inwestorów, instytucji finansowych i opinii publicznej.

Aby zwiększyć przejrzystość i porównywalność danych, powołano do życia ESRS (European Sustainability Reporting Standards) – pakiet szczegółowych wytycznych określających, jak i co raportować w obszarze środowiska, społeczeństwa i ładu korporacyjnego (ESG).

2. Kto stoi za ESRS?

Opracowaniem i rozwijaniem standardów ESRS zajmuje się głównie EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). W jego ramach działa grupa ekspertów i przedstawicieli różnych środowisk (finanse, branże przemysłowe, organizacje społeczne, naukowcy), której zadaniem jest przygotowywanie i aktualizowanie wytycznych.

Kluczowe role EFRAG:

1. Przygotowanie projektów standardów: tworzenie szczegółowych wymogów i wskaźników dotyczących m.in. emisji CO₂, zarządzania ryzykiem klimatycznym, aspektów społecznych itp.
2. Konsultacje publiczne: EFRAG udostępnia projekty do konsultacji, by uzyskać komentarze od firm, organizacji pozarządowych i innych interesariuszy.
3. Rekomendacje dla Komisji Europejskiej: finalna wersja ESRS jest przyjmowana i publikowana przez Komisję Europejską, po uzgodnieniach z EFRAG.

3. Związek z dyrektywą CSRD

CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek publikowania zintegrowanych raportów niefinansowych w oparciu o ESRS. Oznacza to, że:

1. Duże firmy (powyżej określonych progów zatrudnienia, przychodów, aktywów) będą musiały stosować ESRS, sporządzając raport niefinansowy w ramach sprawozdania finansowego.
2. Terminy wdrożenia są rozłożone w czasie, ale pierwsze największe podmioty już od 2025 roku będą raportować zgodnie z ESRS (za dane za 2024 rok).
3. Biegły rewident będzie weryfikował (atestował) część niefinansową, a brak zgodności z ESRS może skutkować odrzuceniem sprawozdania.

4. Struktura i zakres ESRS

Podział na tematy

ESRS zostały podzielone na obszary (np. środowisko, społeczeństwo, ład korporacyjny) i specyficzne standardy adresujące kluczowe zagadnienia w każdym z nich. Przykładowo:

• ESRS E1: Klimat i emisje gazów cieplarnianych,
• ESRS E2: Zasoby naturalne i bioróżnorodność,
• ESRS S1: Praktyki w zatrudnieniu, warunki pracy, prawa człowieka,
• ESRS G1: Struktura zarządcza, przeciwdziałanie korupcji, przejrzystość procedur decyzyjnych.

Każdy standard określa:

• Zakres ujawnień (jakie dane, wskaźniki trzeba podać),
• Metodologię (w jaki sposób liczyć emisje, jak definiować wypadkowość itp.),
• Wymagania szczegółowe – np. dotyczące terminologii, czy opisów stosowanych polityk.

Wskaźniki obowiązkowe i dodatkowe

• Wskaźniki podstawowe (core metrics): ESRS wskazuje konkretne wskaźniki, które muszą być ujęte w raporcie, jeśli są istotne (materialne) dla danej firmy.
• Wskaźniki branżowe: w przyszłości mogą pojawić się bardziej szczegółowe wytyczne dla konkretnych sektorów (np. energetyka, finansowy, transport), uwzględniające specyfikę danych branż.

Zasada istotności (double materiality)

Podobnie jak w dotychczasowych standardach (GRI, SASB), ESRS opiera się na zasadzie podwójnej istotności (double materiality) – trzeba raportować zarówno wpływ otoczenia na firmę (ryzyka klimatyczne, społeczne), jak i wpływ firmy na środowisko, społeczność, łańcuch wartości.

5. Jak przygotować się do wdrożenia ESRS?

1. Analiza luk (gap analysis): sprawdź, co już raportujesz i jakie masz dane dotyczące np. emisji, pracowników, zarządzania ryzykiem. Zidentyfikuj brakujące elementy.
2. Określ istotność: przeprowadź analizę (materiality assessment), by zdefiniować kluczowe zagadnienia ESG, uwzględniając wymiary wewnętrzne (istotność finansowa) i zewnętrzne (wpływ na otoczenie).
3. Dostosuj procesy gromadzenia danych: wprowadź systemy, które pozwolą w miarę automatycznie mierzyć potrzebne wskaźniki (np. emisje CO₂, zużycie energii, wskaźniki BHP).
4. Opracuj polityki i strategie: ESRS wymaga opisania, jak firma zarządza obszarami ESG, jakie ma cele i polityki (np. polityka środowiskowa, polityka różnorodności).
5. Przygotuj się na atestację: biegły rewident będzie weryfikował część niefinansową – zadbaj o spójność, przejrzystość i kompletność danych.

6. Korzyści z wdrożenia ESRS

1. Zgodność z przepisami: uniknięcie ryzyka odrzucenia sprawozdania finansowego czy sankcji za niewystarczające raportowanie niefinansowe.
2. Przejrzystość: dzięki spójnym i szczegółowym wskaźnikom firma zyskuje wiarygodność w oczach inwestorów, instytucji finansowych i klientów.
3. Lepsze zarządzanie ryzykami: raportowanie według ESRS zmusza do systematycznej analizy zagrożeń klimatycznych, społecznych i zarządczych, co przekłada się na skuteczniejsze planowanie.
4. Budowanie przewagi konkurencyjnej: firmy, które wdrożą ESRS wcześniej i wypracują dojrzałe procedury ESG, mogą wyprzedzić konkurencję w pozyskaniu inwestorów, klientów, a także w spełnianiu rosnących wymogów rynkowych.

7. ESRS a inne standardy (GRI, SASB, IFRS S1/S2)

ESRS nie jest jedynym na rynku standardem raportowania niefinansowego. Wcześniej popularne były GRI (Global Reporting Initiative), SASB (Sustainability Accounting Standards Board), a obecnie międzynarodową uwagę przyciągają też IFRS S1 i S2 (tworzone przez IFRS Foundation). Mimo pewnych różnic, wiele z tych standardów jest kompatybilnych – ESRS czerpie z dorobku GRI i SASB.

Jeśli Twoja firma raportuje już wg. GRI, możesz wykorzystać część danych i wskaźników do dostosowania raportu do ESRS. Ważne, by uwzględnić nowe wymogi i sposób prezentowania informacji (m.in. podwójną istotność, dodatkowe ujawnienia w obszarze ładu korporacyjnego).

8. Podsumowanie

ESRS (European Sustainability Reporting Standards) stanowią podstawę do zharmonizowanego i szczegółowego raportowania ESG w Unii Europejskiej. Zgodnie z dyrektywą CSRD, wszystkie duże firmy w UE będą musiały ujawniać dane niefinansowe zgodnie z ESRS, co zapewni porównywalność i rzetelność raportów, a także ułatwi biegłym rewidentom weryfikację tych informacji. Choć wymaga to dostosowania wewnętrznych procesów, gromadzenia nowych rodzajów danych oraz opracowania strategii ESG, efektem jest większa transparencja wobec inwestorów i społeczeństwa, ograniczenie ryzyk reputacyjnych i finansowych, a w dłuższej perspektywie – poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw świadomych swojego wpływu na otoczenie.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak Twoja firma może się przygotować do wdrożenia ESRS, skontaktuj się z nami lub wypełnij krótką ankietę – chętnie pomożemy w analizie luk i zaplanowaniu skutecznej strategii raportowania niefinansowego.

Dowiedz się więcej o kluczowym procesie w raportowaniu zgodnie z ESRS - analizie podwójnej istotności.